สรุปความจริง, ชีวิต, คน

ความจริงมี 2 ลักษณะ คือ ความจริงที่สามารถสัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 ได้แก่ ความจริงตามหลักวิทยาศาสตร์ แต่ยังมีความจริงอีกลักษณะหนึ่งคือความจริงที่ไม่สามารถสัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 ความจริงแบบนี้สัมผัสได้ด้วยจิต ความจริงที่สัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัสนั้นเป็นความจริงที่สมมติขึ้น เรียกว่าความจริงโดยสมมติ ความจริงที่สัมผัสได้ด้วยจิตเป็นทั้งความจริงโดยสมมติและความจริงที่ปรมัตถ์ ถ้าความจริงใดช่วยขจัดความทุกข์ในชีวิตได้ ความจริงนั้นเป็นความจริงขั้นปรมัตถ์
ชีวิตคืออะไร? ชีวิตเป็นสิ่งที่มีการเกิดขึ้น เจริญเติบโตและดับสลายไปในที่สุด สิ่งมีชีวิตได้แก่ พืช และสัตว์ซึ่งมีความแตกต่างกันในรายละเอียด คนเป็นสัตว์ชนิดหนึ่งซึ่งมีความเหมือนและความแตกต่าง จากสัตว์ทั้งทางด้านกายภาพและคุณภาพ
นักปรัชญาได้อธิบายความคิดเกี่ยวกับคนไว้หลายทฤษฎี บ้างก็กล่าวว่า คนเป็นเพียงสสารชั้นหนึ่งที่ไม่แตกต่างจากเครื่องจักร บางทฤษฎีก็เชื่อว่าคนมีทั้งร่างกายและจิตวิญญาณ และบางทฤษฎีก็เชื่อว่าคนคือวิวัฒนาการของสารเคมีทีรวมตัวกันและเกิดปฏิกิริยาทางเคมี
คนเป็นสัตว์ชนิดหนึ่งเชื่อกันว่าคนวิวัฒนาการมาจากสัตว์ แต่คนเป็นสัตว์ประเสริฐ เป็นสัตว์รู้คิด เป็นสัตว์สังคม
คนกับสัตว์เหมือนหรือต่างกันอย่างไร? คนเหมือนสัตว์ ตรงที่อวัยวะต่าง ๆ ทำหน้าที่เหมือนกัน มีความต้องการต่าง ๆ เหมือนกัน และมีการเกิด แก่ และตาย เหมือนกัน มีความต้องการเรื่องอาหาร การพักผ่อน การป้องกันตนเอง และการมีความสุขทางเพศ เหมือนกัน
ในขณะที่มีความเหมือนก็ย่อมมีความแตกต่างชีวิตของคนต้องเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา คนมีการเจริญเติบโต เผชิญกับความสุข ความทุกข์ ความสมหวัง ความผิดหวัง ชีวิตคนดำเนินไปเรื่อย ๆ เหมือนวันเวลาที่ผ่านไป ที่ไม่มีวันย้อนกลับมาใหม่ได้ ไม่ว่าจะเกิดมาในฐานะใดก็ย่อมมีวิถีชีวิตในลักษณะเดียวกันทั้งสิ้น